Палацава‑паркавы комлекс у вёсцы Краскі

Спадчына на продаж
Адзін з найпрыгажэйшых беларускіх палацаў з паркам таемна прадаюць расейцам.
Ваўкавышчыне пакуль пашанцавала з помнікамі старасьвеччыны. Дзясяткі зь іх уключаныя ў «Збор помнікаў», у Сьпіс гісторыка‑культурных каштоўнасьцяў. Сярод іх багата й старадаўніх панскіх сядзібаў. Напрыклад, у мястэчку Гнезна захаваўся будынак палацу з флігелямі і рэшткі рамантычнага парку з арыгінальнай воднай сыстэмай.
Старасьвецкі парк і аднапавярховы палац сярэдзіны ХІХ ст. роду Сцыпіё дэль Кампа, што гаспадарылі тут да апошняй вайны, ёсьць у вёсцы Падароск. Да верасьня 1939 году тут віравала іншае жыцьцё. А Рось да 1939 г. належыла Патоцкім, якія яшчэ ў пачатку XVIII ст. заклалі тут сядзібу й цудоўны парк, фрагмэнты якога захаваліся.
Некаторыя сядзібы былі сапраўднымі агменямі асьветы й культуры. Гэтак у вёсцы Ярылаўка пакуль яшчэ знаходзіцца панскі дом, у якім у 1885‑1890 гг. жыў вядомы беларускі мастак А.Каменскі.
На жаль, бальшыня гэтых выбітных помнікаў гісторыі й прыроды сёньня ў гаротным стане. За апошнія тузін гадоў сытуацыя толькі пагоршылася. Не перапала тут нічога на рэстаўрацыю ў 2004 годзе, калі ў райцэнтры бурна праводзіўся рэспубліканскі фэст «Дажынкі‑2004». Але ў аддзеле культуры Ваўкавыскага райвыканкаму знайшлі выйсьце. Цяпер тамтэйшае начальства шукае пакупнікоў на помнікі нашае спадчыны, якімі яны вольна распараджаюцца.
Гэтак палацава‑паркавы комлекс у вёсцы Краскі, дзе пакуль месьціцца дзіцячы санаторый, маняцца прадаць з «аўкцыёну». Пра адкрытасьць і празрыстасьць апэрацыі тут нават не вядзецца. У райаддзеле культуры кажуць, што пакупнік ужо вядомы. «Канечне ж, расейцы. У нашых жа такіх грошай няма!» — зь веданьнем справы кажуць у чыноўніцкіх кабінэтах. Насамрэч, расейцы ўжо даўно скупляюць нерухомасьць у самых каштоўных, запаведных кутках Беларусі. Але гэтым разам вядзецца пра помнік выключнае каштоўнасьці.
Нэагатычны палац ХІХ ст. роду Сегеняў — адзін з найлепшых узораў свайго стылю. Сама старая ягоная частка была ўзьведзеная ажно ў 1839 годзе! А шыкоўны тамтэйшы прысядзібны парк пазамінулага стагодзьдзя, у якім расьце нямала рэдкіх старадаўніх дрэваў, стаіць на 6 га. Тут растуць такія дзівосы, як воцатнае дрэва, хвоя вэймутава, ламанос, скумпія, лістоўніцы…
Шыкоўны парк, што сыходзіць у стары хваёвы лес, ёсьць помнікам рэспубліканскага значэньня. Як і ў іншых выпадках, такі статус нікога ні да нічога не абавязвае. Усё тут дзічэе. Як паўсюль…
Таму скінуць зь сябе клопат пра ўнікальны помнік — сур’ёзная матывацыя для раённага начальства. Але сума, якую яны хочуць атрымаць з «аўкцыёну», відавочна, несур’ёзная — 450 млн. беларускіх рублёў. Столькі сёньня каштуе дамы ў нейкай Ратамцы. Нават для раённага бюджэту гэта мізэр. На «Дажынках» у Ваўкавыску Лукашэнка раздаў 9 прэміяў па 30 мільёнаў рублёў, 9 прэміяў па 20 мільёнаў, 6 — па 15! Ну й дэлегацыі Магілёўшчыны ўручыў у Ваўкавыску 50 мільёнаў рублёў.
Калі ўсё ж Краскаўская сядзіба апынецца ў прыватных руках расейцаў, то, па‑першае, баюся, патрапіць туды беларусу, каб спрычыніцца да хараства й духу гісторыі, будзе праблематычна; па‑другое, зьдзяйсьняць кантроль за станам помніку будзе немагчыма. Лішне казаць, шта ані раённыя ўлады, ані Міністэрства культуры, ані, пагатоў, ужо вядомы ў райаддзеле пакупнік з Расеі, нічога не гарантуюць у справе аховы спадчыны.
Калі авантура ўдасца, то ў ваўкавыскага начальства яшчэ застануцца помнікі прыроды й гісторыі, старасьвецкія сядзібы й паркі ў вёсках Вярэйкі, Шніпава, Мачульна, Тэалін, Субачы… Ёсьць яшчэ што прапанаваць расейскім пакупнікам! Пакуль улада ня стане беларускай, на іх век хопіць.

«самочинный расстрел 714 заключенных, эвакуированных из тюрьмы № 28 белорусского города Глубокое»

1941. Расстрэлы у турмах НКУС і НКДБ

"1 июля Берия и Меркулов в соответствии с полученными указаниями сообщили Сталину, что в периферийных органах НКГБ (Украины, Белоруссии, Молдавии, Эстонии, Латвии, Ленинграда и Мурманска) среди арестованных «заслуживают применения высшей меры наказания — расстрела» 1282 человека.
...
«Остались в тюрьмах не вывезенными» на занятой противником территории — 21 504 человека, освобождено при эвакуации — 7444, бежало в пути при бомбежках — 819, бежало от конвоя — 264 человека. Убито в пути при бомбежках — 23 заключенных, убито в пути при попытке побега — 59, «освобождено налетом банд» — 346, расстреляно в тюрьмах — 9817, расстреляно конвоем в пути при подавлении бунта и сопротивления — 674, «незаконно расстреляно конвоем в пути» — 769, умерло в пути — 1057 заключенных.
...
Всего по учетным данным в ходе эвакуации выбыло по разным причинам 42 776 заключенных.
...
«самочинный расстрел 714 заключенных, эвакуированных из тюрьмы № 28 белорусского города Глубокое».
...
Результаты эвакуации заключенных из тюрем НКВД (по состоянию на 22 января 1942-го) выглядели так: Всего эвакуировано — 141 527 человек, из них:
— из тюрем Украины — 45 569 человек;
— Белоруссии — 9573;
— Карело-Финской ССР — 3025;
— Латвийской ССР — 3722;
— Литовской ССР — 1363;
— Молдавской ССР — 4846;
— Эстонской ССР — 4047;
...
" __________________________________ 24.06.1941. "
...сержант госбезопасности, член ВКП (б) Приемышев 24 июня вывел из Глубокской тюрьмы в г. Витебск 916 заключенных, из которых 500 человек являлись подследственными. По дороге этот Приемышев в разное время в два приема перестрелял 55 человек, а в местечке Уллы во время налета самолета противника он дал распоряжение конвою, которого было 67 человек, перестрелять остальных..." Ува ўсім Глыбоцкім раёне ЗАРАЗ жывуць каля 50.000 чалавек. НКВДзісты у Глыбокім на 1941 г здолелі арыштаваць 916 чалавек, а потым расстраляць.